بیوگرافی کامبیز دیرباز

متولد 1354 تهران
مدرک تحصیلی: لیسانس بازیگری از دانشكده هنرهای دانشگاه آزاد اسلامی
آغاز فعالیت هنری از سال 1376 با حضور در تئاتر سیاوش خوانی
آغاز فعالیت سینمایی: دختران انتظار (رحمان رضایی، 1378)

 

مصاحبه با کامبیز دیرباز

 

محدثه واعظی پور:كامبیز دیرباز بازیگری سینما را با نقش‌های كوتاهی در «دختران انتظار» و «نغمه» شروع كرد.بازی در «دوئل» و دریافت سیمرغ بلورین آغاز یك جریان تازه در كارنامه حرفه‌ای این بازیگر بود. دیرباز پس از «دوئل» در فیلم‌های «گرداب»، «به نام پدر»، «مقلد شیطان»، «سرگیجه» و «اخراجی‌ها» بازی كرد. این گفت‌وگو به بهانه اكران «اخراجی‌ها» فیلمی كه دیرباز در آن نقش مجید سوزوكی شخصیت اصلی را بازی كرده انجام شده در روزهای پایانی سال 85 كه دیرباز مشغله‌های زیادی داشت. چند روز را سر صحنه مجموعه «در چشم باد» در شمال كشور می‌گذراند و چند روز به تهران می‌آمد تا به ضبط برنامه نوروزی‌اش در رادیو برسد.

 

بعد از «دوئل» و گرفتن سیمرغ چه اتفاقی افتاد؟ به نظر می‌رسد كامبیز دیرباز كاملاً حرفه‌ای با موضوع برخورد كرده، احساساتی نشده و فقط به فكر بازی در نقش اول نبوده. در عین حال كه به تنوع انتخاب‌هایش هم اهمیت داده.


قطعاً اینها كه گفتید در ذهن من بوده، البته چقدر به این ایده‌آل نزدیك شده‌ام، بحث دیگری است. بعد از «دوئل» و گرفتن سیمرغ بلورین و پخش «تب سرد» پیشنهادهای زیادی داشتم. تا جایی كه توانستم سعی كردم به متن اهمیت بدهم و به اینكه پیشنهاد در مدیوم سینماست یا تلویزیون كمتر توجه كردم. سعی كردم به عنوان یك مخاطب با پیشنهادهایم برخورد كنم، خیلی حسی انتخاب كردم و پیشنهادهایی را پذیرفتم كه دوستشان داشتم. همین حساسیت‌ها باعث شد 14 ماه هیچ كاری را قبول نكنم تا «به نام پدر».


كار با حاتمی‌كیا برایتان مهم بود؟


در كنار همكاری با آقای حاتمی‌كیا كه مهم بود، نقش و فیلمنامه را هم دوست داشتم.


نقش هم با كارهای قبلی‌تان متفاوت بود.


بله. میثم با پیمان در «تب سرد» ویحیی در «دوئل» خیلی تفاوت داشت. من هم تمام انرژی‌ام را گذاشتم كه این تفاوت‌ها به چشم بیاید.


پروژه «در چشم باد» بعد از «به نام پدر» پیشنهاد شد؟


بله. «در چشم باد» یك كار ویژه و متفاوت تلویزیونی است. نقشی را كه در این مجموعه بازی می‌كنم خیلی دوست دارم.


در این مدت به نظر می‌رسد تعمداً نخواسته‌اید كار تلویزیونی قبول كنید؟


اگر «در چشم باد» را جزو مجموعه‌های مرسوم تلویزیون حساب نكنیم، 3 سال است كه در مجموعه‌ای بازی نكرده‌ام. با وجودی كه به متن فیلمنامه اهمیت می‌دهم اما در انتخاب‌هایم سعی كردم نگاهم به سینما باشد.


در این فاصله در نمایش «یك زن، یك مرد» هم روی صحنه رفتید. آزیتا حاجیان درباره انتخاب شما درست عمل كرد. ویژگی‌های چهره‌تان طوری است كه هم برای بازی در نقش مثبت مناسب هستید، هم منفی و یكی از بازی‌های خوبتان را در قالب یك شخصیت كاملاً خبیث در این نمایش دیدیم.


خیلی وقت بود روی صحنه نرفته بودم و خیلی خوشحالم كه با آن نقش، دوباره به تئاتر برگشتم. بازی در نقشی با این میزان جذابیت یك تمرین فوق‌العاده بود. یك نكته دیگر كه در این نمایش برایم اهمیت دارد، استقبالی است كه از آن شد. كار ما بدون مخاطب بی‌معنی است، دوست ندارم فقط برای دلم بازی كنم.


در «به نام پدر» با آزیتا حاجیان هم‌بازی بودید. احتمالاً به همین دلیل برای بازی در این نمایش انتخاب شدید.


تجربه مشتركی كه در «به نام پدر» داشتیم در انتخاب من تاثیر داشت. خانم حاجیان بازیگردان‌ آن فیلم بود و احتمالاً شناختی كه از جنس بازی من داشته باعث شده من را انتخاب كند.


گفتید كه مخاطب خیلی برایتان اهمیت دارد. اگر پیشنهاد بازی در فیلمی داشته باشید كه در چند جشنواره داخلی و خارجی نمایش داده شود اما اكران عمومی گسترده نداشته باشد، رد می‌كنید؟


اگر یك فیلم اكران محدود داشته باشد به معنی این نیست كه مخاطب ندارد. بعضی فیلم‌ها، اصلاً مخاطب ندارند حتی اگر در تعداد زیادی سینما روی پرده بروند. فیلم‌هایی كه جنبه هنری و فرهنگی بیشتری دارند هم مخاطب دارند و بازی كردن در آنها، تجربه خوبی است. همان‌طور كه گفتم فیلمنامه و نقش برای من اهمیت زیادی دارد. وقتی فیلمنامه‌ای را می‌خوانم تقریباً می‌توانم تشخیص بدهم كه مخاطب چگونه با آن برخورد می‌كند. در این مدت در یك فیلم كوتاه هم بازی كردم. این فیلم‌ها مخاطب كمتری نسبت به فیلم‌های سینمایی دارد، اگر برای من فقط مخاطب انبوه مهم بود در چنین فیلمی بازی نمی‌كردم اما این تجربه‌ها هم مخاطب خاص خودش را دارد و این مخاطب برای من مهم است.


مسعود ده‌نمكی سوابق سیاسی روشنی دارد. از همكاری با او و داوری‌هایی كه ممكن بود درباره شما و فیلم «اخراجی‌ها» بشود، نترسیدید؟


دیدگاه و سوابق سیاسی آقای ده‌نمكی به خودشان مربوط است. من از زمانی كه با او آشنا شدم به عنوان یك كارگردان به او نگاه كردم و او هم من را به عنوان بازیگر فیلمش پذیرفت، رابطه‌ای كاملاً‌ حرفه‌ای بین ما حاكم بود.


در این مدت با كارگردان‌هایی كار كرده‌اید كه اولین فیلمشان را می‌سازند. اعتماد كردن به قابلیت‌های این كارگردان‌ها آسان است؟ ده‌نمكی البته دو فیلم مستند ساخته، آنها را دیده بودید؟


در مقطعی كارگردانی به من اعتماد كرده و فرصت داده در فیلمی مثل «دوئل» برای اولین‌بار به طور جدی خود را محك بزنم. این اعتماد را من به عنوان بازیگر به بعضی فیلمسازها داده‌ام و هیچ‌وقت فكر نكرده‌ام نباید با یك كارگردان فیلم اولی همكاری كرد. در مورد آقای ده‌نمكی هم دو فیلم مستند از او دیده بودم. «فقر و فحشا» به نظرم فیلم جسورانه و متفاوتی است. در همان مستندها هم می‌توان استعداد آقای ده‌نمكی در فیلمسازی را تشخیص داد. در كنار اینها تیمی كه قرار بود در ساخت «اخراجی‌ها» او را كمك كند، تیمی حرفه‌ای بود و من می‌دانستم نتیجه همكاری این گروه اگر شاهكار نشود، كار قابل دفاعی می‌شود.


كسی توصیه نكرد با ده‌نمكی همكاری نكنید؟


نه. اصلاً. واقعاً كسی چنین توصیه‌ای نكرد.


مجید سوزوكی كاراكتری است كه ده‌نمكی او را دیده، یك كاراكتر واقعی كه وجود داشته. بازی در چنین نقشی جذابیت خاصی دارد؟


آقای ده‌نمكی عكس او را به من نشان داد، خاطرات مختلفی از او برایم تعریف كرد كه شناخت من را از این كاراكتر بیشتر می‌كرد. مجید، جوانی است با ذهنیت مثبت، كم‌حرف و جدی. تلاش من و آقای ده‌نمكی این بود تا تصویری كه از مجید سوزوكی ارائه می‌دهیم واقعاً به او نزدیك باشد.


این شباهت‌ها در ویژگی‌های ظاهری هم رعایت شد؟ یعنی نوع لباس پوشیدن و گریم شما قرار است مجید سوزوكی واقعی را تداعی كند.


نوع لباس پوشیدن، شكل گریم، انگشترهایی كه در دست من است و حتی استفاده از تكیه‌كلام ما چاكریم در جهت نزدیك شدن به آن شخصیت بود. شخصیتی كه می‌خواستیم دوباره او را زنده كنیم.


جدیتی كه در بازی شما می‌بینیم دقیقاً خواسته ده‌نمكی بود؟ این جدیت كه در رفتار مجید هست، جنس شوخی‌ها و نوع متلك‌ها او را كاملاً‌ از دوستانش متفاوت كرده.


از قبل رویش فكر كرده بودیم و خواسته آقای ده‌نمكی بود. دوستان مجید به جز مصطفی كه سینه‌سوخته و از همه بزرگ‌تر است، بقیه اهل فكر كردن نیستند، آنها اول عمل می‌كنند بعد فكر می‌كنند (می‌خندد) اما مجید سوزوكی با بقیه فرق دارد. در این گروه، فقط او هدف دارد و به همین دلیل، از بقیه متفاوت است.


مرگ مجید در پایان فیلم، قابل پیش‌بینی و كلیشه‌ای است. هر چند ده‌نمكی سعی كرده روی تحول مجید خیلی تاكید نكند.


مرگ مجید باید اتفاق می‌افتاد. در دنیای واقعی هم مجید سوزوكی در جبهه شهید شد و این فیلم بخشی از زندگی او را به تصویر می‌كشد. همان بخشی كه با مرگش به پایان می‌رسد.


در واقعیت هم مجید سوزوكی همین مدت در جبهه بوده و در همین فاصله زمانی شهید شده؟


بله، مجید سوزوكی می‌آید كه در جبهه گشتی بزند و بعد برگردد كه شهید می‌شود.


تحول مجید برای شما قابل قبول است؟


به نظر من تحول باسمه‌ای در فیلم نمی‌بینیم. زمانی كه فیلمنامه را می‌خواندم آرزو می‌كردم مجید در پایان متحول نشود. اگر می‌شد این نقش را بازی نمی‌كردم. وقتی فیلمنامه به آخر رسید خیلی خوشحال بودم كه تحول باسمه‌ای اتفاق نیفتاد و مجید در لحظات آخر زندگی هم مرام خودش را دارد. اگر تحولی در مجید می‌بینیم از جنس خود اوست.


فكر می‌كردید برای بازی در نقش مجید سوزوكی نامزد سیمرغ بشوید؟


موقع فیلمبرداری نمی‌شود به این چیزها فكر كرد. موقع بازی در این نقش اصلاً به این بخش از ماجرا فكر نمی‌كردم.


یعنی اصلاً گرفتن سیمرغ یا نامزد شدن در جشنواره اهمیتی ندارد؟


مگر می‌شود اهمیت نداشته باشد. دیده شدن بازی‌ام در جشنواره و بعد از آن خیلی مهم است. درباره «اخراجی‌ها» این اتفاق افتاد و من حس كردم كه مردم بازی من را دیده‌اند. اگر نامزد می‌شدم یا جایزه می‌گرفتم این شیرینی بیشتر می‌شد ولی برای من كه یك بار سیمرغ بلورین گرفته‌ام، نظر مردم و استقبال آنها اهمیت بیشتری پیدا كرده است.


این روزها مشغول اجرای یك برنامه در رادیو هستید. اولین بار است كه در رادیو فعالیت می‌كنید؟


اجرای یك برنامه سینمایی را برعهده دارم. با برگزیدگان سینمای ایران در سال 85 صحبت می‌كنیم. این روزها مشغول ضبط برنامه هستیم و از فروردین‌ماه پخش برنامه شروع می‌شود. خوشبختانه اولین تجربه‌ام در رادیو، اجرای یك برنامه سینمایی است كه در سرتاسر ایران پخش می‌شود.


به نظر می‌رسد به بازیگر محبوب كارگردان‌های سینمای جنگ تبدیل شده‌اید؟


(می‌خندد) «به نام پدر» فیلم جنگی نبود.


حاتمی‌كیا بیشتر در حوزه سینمای جنگ فعالیت كرده.


به هر حال فیلمنامه خوب معیار انتخاب من است. اگر باز هم در این حوزه پیشنهادهایی بشود می‌پذیرم.


«اخراجی‌ها» جزو فیلم‌هایی است كه دوستش دارید؟


من همه فیلم‌هایی كه بازی كرده‌ام، دوست دارم. خوشحالم كه «اخراجی‌ها» فیلمی است كه هم من آن را دوست دارم، هم مردم.


به اندازه «دوئل» آن را دوست دارید؟


«دوئل» برای من یك قصه دیگر دارد و آغاز یك جریان است و با دیگر تجربه‌هایم قابل مقایسه نیست


مجموعه آثار:


- دختران انتظار (رحمان رضایی، 1378)


- نغمه (ابوالقاسم طالبی، 1381)


- دوئل (احمدرضا درویش، 1382)


- گرداب (حسن هدایت، 1384)


- به نام پدر (ابراهیم حاتمی کیا، 1384)

- سرگیجه (محمد زرین دست، 1384)

- اخراجی ها (مسعود ده نمکی، 1385)

- انعکاس (رضا کریمی، 1386)

 

مجموعه های تلویزیونی:

- تب سرد (علیرضا افخمی، 1383)

- در چشم باد (مسعود جعفری جوزانی، 1384)

جشنواره ها و جوایز:


- برنده سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد از بیست و دومین جشنواره فیلم فجر برای بازی در فیلم دوئل - 1382
 

- کاندید سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد از بیست و چهارمین جشنواره فیلم فجر برای بازی در فیلم به نام پدر - 1384

- کاندید تندیس زرین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد از نهمین جشن خانه سینما برای بازی در فیلم دوئل -